In opdracht van Vattenfall stelt EVtools oor 74 gemeentes in Brabant en Limburg Plan- en Prognosekaarten voor laadinfrastructuur op. Het is voor het eerst in Nederland dat op zo’n grote schaal voor meerdere jaren de datagedreven uitrol van laadpalen wordt opgezet. ‘Dit wordt de trend,’ aldus Alied Wessels Boer – Udels en Sjors van Hedel van Vattenfall. Zij vertellen over de voordelen van deze aanpak en de lessons learned. Alied is manager publiek en doet de aanbestedingen en het contractmanagement voor publieke concessies.  ‘In Amsterdam werkten we zelfs met KPI’s om laadpalen bij te plaatsen, maar een opgave van deze omvang gestructureerd aanpakken, dat hadden we nog nooit gedaan.’

Grote nauwkeurigheid

In de Plan- en Prognosekaarten van EVtools staat per gemeente tot op straatniveau de verwachte laadbehoefte voor bewoners, bezoekers en forenzen, en daaraan gekoppeld de laadlocaties die in deze behoefte kunnen voorzien. Dit voor de periode tot 2025. Ook de belangrijkste contextinformatie staat in de kaarten, zoals het laagspanningsnet, parkeervlakken, bouwlocaties en bomen. Zwarte kruisjes markeren de knelpunten, bijvoorbeeld als vanwege grondbezit of netcongestie de aanleg van laadinfrastructuur lastig wordt.
De grote nauwkeurigheid is mogelijk door de combinatie van een veelheid aan data. Achter de prognoses van de laadbehoefte zit een door EVtools zelf ontwikkeld algoritme, dat steeds verder wordt verfijnd op basis van ervaring. Er worden allerlei demografische gegevens gebruikt, (geanonimiseerde) data van de RDW, geografische data, bedrijfsgegevens en zelfs het bomenregister van de gemeente. Ook Vattenfall bracht haar gebruiksdata van de bestaande laadpalen als bestaande concessiehouder in.

De definitieve laadlocaties worden bepaald in een validatieproces met alle betrokken partijen. Dat is relatief eenvoudig, vertelt projectmanager Sjors van Hedel van Vattenfall. ‘De kaarten werken intuïtief, zijn interactief en gebruiksvriendelijk. In de kaarten is bijvoorbeeld een track changes-feature ingebouwd, zodat iedereen kan reageren op elkaars suggesties. Veel handiger dan steeds mailtjes rondsturen.’

Burgerparticipatie

Je brengt aan de voorkant van het proces heel veel intelligence in, waarvan je achteraf profiteert. Zo vat Alied de werkwijze met de plankaarten kernachtig samen. Met name op het gebied van verkeerbesluiten wordt een grote winst geboekt. ‘Met de gevalideerde kaart kan de gemeente een gecombineerd verkeersbesluit nemen. Dat werkt veel sneller en efficiënter dan al die afzonderlijke besluiten.’
De kaarten zijn ook een uitstekend hulpmiddel bij burgerparticipatie, iets wat vanuit de nieuwe omgevingswet wordt voorgeschreven. Sjors: ‘De plankaarten geven bewoners eenvoudig inzicht in de ruimtelijke dilemma’s. En de bewoners kunnen net dat kleine beetje lokale kennis inbrengen waardoor het plaatsingsbeleid verfijnt. Je ziet dat in gemeenten waar de plankaarten van EVtools worden gebruikt, het aantal bezwaren tegen de verkeersbesluiten aanzienlijk lager ligt.’

Netcongestie

Ook het laagspanningsnet is in de kaarten verwerkt. Het is zeer handig om in een vroeg stadium vast te kunnen stellen of zich netcongestie voordoet, aldus Alied. ‘Dan kun je met elkaar in gesprek over een oplossing: gaat Enexis netuitbreiding realiseren of zoeken we een andere locatie? Daar hielpen de plankaarten enorm mee. Het is leuk om te zien dat zich een partnership ontwikkelde tussen Vattenfall, Enexis en EVtools, met over en weer veel vertrouwen.’

De kaarten maken het probleem van de netcongestie in al zijn omvang zichtbaar. Alied: ‘In het gebruikelijke laadpaal-volgt-auto proces knip je het probleem op in hele kleine stukjes. Nu ga je voor alle locaties samen kijken of de benodigde netcapaciteit er is. Hierdoor wordt veel zichtbaarder hoe groot en urgent dit probleem is. Dat is voor de nationale discussie heel zinvol.’

Data-gerelateerde uitrol

Het project heeft net fase 1 afgesloten, voor een aantal gemeenten zijn de plankaarten gevalideerd. De uitrol van de laadpalen gebeurt data-gerelateerd. Sjors: ‘We kunnen niet tegen de installateur zeggen: je moet morgen een paar duizend palen tegelijk gaan plaatsen. Die heeft een constante en gelijkmatige workflow nodig. Dus moet je bedenken waar de urgentie het grootst is. Alle laadpalen zijn belangrijk, maar de ene net iets belangrijker dan de andere.’ ​Drie criteria worden gehanteerd: het bestaande netwerk en het gebruik daarvan, de bezettingsgraad van het netwerk en ten slotte de prognose: hoeveel gebruik verwachten we op die plek. Dat wordt in een rekenmodel gestopt, waar vervolgens een prioriteitenlijst uitrolt. Naast de kaarten en de datagevreven uitrol biedt EVtools ook de mogelijkheid om het realisatieproces te stroomlijnen door middel van de Workflow tool.

Constante workflow

Vattenfall en EVtools verzamelen de ervaringen van de gemeentes om te kijken hoe ze het proces nog verder kunnen verbeteren. Bij Vattenfall hebben ze in ieder geval ondervonden dat bij de overheid beslissingen niet altijd worden gemaakt op basis van plankaarten die op data berusten, maar ook op politieke gronden. Dan kan het gebeuren dat de politiek in kleinere gemeente ook een laadpaal wil, terwijl er nauwelijks tot geen laadbehoefte is en daarmee ook het rendement op de laadpaal minder wordt voor een CPO als Vattenfall.
Ander punt van aandacht: niet alle gemeentes nemen even snel een beslissing. Sommige vinden het valideren van een plankaart ingewikkeld, andere doen weer langer over het nemen van een verkeersbesluit. Vattenfall heeft daarentegen belang bij een constante workflow voor de installateur. Sjors: ‘Als een gemeente niet snel genoeg zijn verkeersbesluit oplevert, stokt het proces.’ Maar, zo voegt hij eraan toe: ‘Aan onze kant werkt dat ook zo. Het is van belang  ruim van te voren te plannen en je aan je planning houden. Anders is de mankracht van de gemeente ondertussen ergens anders ingezet.’